Jakie rozwiązanie dla firm w kontekście rosnących cen gazu?

Ceny gazu od 2008 r. pozostawały na stosunkowo niskim poziomie, aż do roku 2021 r., w którym na rynku hurtowym zanotowano wzrosty sięgające 200 %, a nawet przekraczające ten współczynnik (patrz tabela poniżej).

źródło: enrad.pl

Wśród najważniejszych przyczyn wzrostu cen gazu w handlu detalicznym należy wymienić:

• osłabienie pandemii Covid-19 w stosunku do roku 2020 i powrót przedsiębiorstw do prawie normalnego trybu pracy;
• zmniejszenie zapasów paliwa gazowego w magazynach europejskich;
• kontrowersje wokół gazociągu Nord Stream 2;
• konkurencyjność rynków azjatyckich w stosunku do europejskiego jeśli chodzi o zapotrzebowanie na gaz skroplony;
• problemy z elektrowniami węglowymi w Chinach;
• opóźnianie przez Chiny budowy gazociągów ze wschodniej Syberii;
• pożar węzła gazowego na Syberii, który zmniejszył eksport LNG z półwyspu Jamał (2021 r.);
• pożar terminala eksportowego LNG w Norwegii w listopadzie 2020 r.;
• blokada Kanału Sueskiego przez kontenerowiec Ever Given w 2021 r.;
• ataki hakerskie na strukturę energetyczną w USA w 2021 r.

Szerzej o przyczynach wzrostu cen gazu pisaliśmy w artykule o czynnikach kształtujących ceny gazu.

Oczywiście analizując przyczyny wzrostu cen gazu nie można zapominać o kształcie polityki Unii Europejskiej wobec emisji CO2. Wzrost cen białych certyfikatów, o przyczynach którego przeczytasz w tekście o rozwiązaniach dla firm wobec rosnących cen prądu, ma wpływ również na kształtowanie się kosztów zakupu gazu w Europie. Wygaszane elektrownie węglowe i coraz większy udział Odnawialnych Źródeł Energii (OZE) w ogólnym udziale produkcji energii elektrycznej sprawia, że rośnie zapotrzebowanie na gaz. Dlaczego? Energia z OZE jest dość nieprzewidywalna (zwłaszcza energia pozyskiwana z promieniowania słonecznego i wiatru). Dlatego dla zapewnienia stabilności systemu energetycznego i nieprzerwanych dostaw energii elektrycznej, państwa UE stawiają na elektrownie gazowe, które odznaczają się możliwością szybkiej reakcji na zmienne zapotrzebowanie na prąd.

Czy wobec rosnących cen paliwa gazowego w Europie oraz na rynkach hurtowych w Polsce, rodzime firmy mogą podjąć kroki w celu obniżenia rachunków za gaz? Niestety, jest to bardzo trudne. Choć od 2007 r. każdy odbiorca paliwa gazowego ma możliwość wyboru sprzedawcy energii, a rynek został zdemonopolizowany, to jednak większość odbiorców nadal obsługuje Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo, które zdecydowanie dominuje na rynku.

PGNiG Obrót Detaliczny obsługuje około 83 % wszystkich odbiorców paliwa gazowego w Polsce w zakresie sprzedaży gazu. Oczywiście każdy odbiorca może podpisać umowę z innym sprzedawcą, jednak w obecnej sytuacji trudno jest wynegocjować korzystne warunki na zakup paliwa na przyszłe lata.

Ogólna sytuacja na rynku gazu w Polsce i w Europie nie sprzyja obniżkom cen, dlatego na pewno niełatwo zawrzeć obecnie umowę korzystną dla przedsiębiorcy. Warto jednak skorzystać z oferty konkurencyjnych firm, ponieważ przy dużych kosztach za paliwo gazowe, nawet niewielkie różnice w cenie mogą przynieść znaczące oszczędności, podobnie jak ma to miejsce w przypadku zmiany sprzedawcy prądu.

Pewnym rozwiązaniem może być również montaż instalacji fotowoltaicznej i pozyskiwanie do celów związanych z prowadzeniem firmy (np. do ogrzewania pomieszczeń czy procesów technologicznych) energii elektrycznej zamiast paliwa gazowego. Oczywiście taka zmiana wiąże się z inwestycjami, których opłacalność należy wcześniej ocenić. Warto mieć na uwadze, że produkcja energii elektrycznej z fotowoltaiki najwyższa jest w miesiącach letnich, a także że zależy od panujących warunków pogodowych, dlatego żeby zapewnić firmie ciągłość dostaw prądu w wymaganych ilościach, należy fotowoltaikę uzupełnić bardziej przewidywalnymi źródłami energii (np. gazem), lub zainwestować w magazyny energii.

Można również rozważyć pozyskiwanie ciepła za pomocą pompy ciepła, najlepiej zasilając ją prądem produkowanym z paneli fotowoltaicznych. Jeśli gaz wykorzystywany jest dla uzyskania ciepła technologicznego, można również rozważyć montaż instalacji solarnej, która wspomoże konwencjonalne rozwiązania, przyczyniając się do obniżenia rachunków.

Oczywiście każdy ze sposobów pozyskania ciepła z OZE wiąże się nieodłącznie z inwestycjami. Na szczęście przy dobrze zaprojektowanej instalacji i właściwie dobranych urządzeniach, inwestycja ma duże szanse zwrotu w ciągu kilku lat, w dłuższej perspektywie czasowej znacznie obniżając koszty eksploatacyjne. Tym bardziej, że prognozuje się dalsze wzrosty cen zarówno gazu, jak i energii elektrycznej z sieci elektroenergetycznej. Warto mieć również na uwadze, że nadwyżki energii z fotowoltaiki można odsprzedać.

W związku z podwyżkami cen gazu, pojawiają się niepokojące wiadomości od przedsiębiorców. Niektórzy sprzedawcy gazu, zapewne obawiając się o własną płynność finansową oraz wypłacalność odbiorców, wprowadzają system zaliczkowania, zamiast dotychczasowego rozliczenia wyłącznie za zużyte paliwo gazowe.

Przedsiębiorcom, którzy otrzymali faktury zaliczkowe z dwutygodniowym terminem zapłaty, prawnicy doradzają przede wszystkim przeanalizowanie warunków umowy. W wielu przypadkach jest to jedynie opcja, z której nabywca paliwa gazowego może, lecz nie musi skorzystać. Taka zmiana może być również powodem wypowiedzenia umowy przez nabywcę, bez konsekwencji w postaci kar umownych i zawarcia nowej umowy z innym sprzedawcą paliwa gazowego. Oczywiście każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie.

Przedsiębiorcy, których udział paliwa gazowego w kosztach produkcji czy usług jest wysoki pytają przede wszystkim o prognozy cen gazu na najbliższe lata. Oczywiście redukcja cen może nastąpić zawsze w wyniku nieprzewidzianych zmian sytuacji czy okoliczności, jednak przewidywania specjalistów nie są optymistyczne.

Zapotrzebowanie na gaz będzie rosło nie tylko w Europie, ale także w krajach azjatyckich, co prawdopodobnie wpłynie na dalsze podwyżki cen surowca w hurcie. A ceny hurtowe bezpośrednio przekładają się na ceny detaliczne.

Warto także wspomnieć o istotnej roli gazu w procesie uzyskania neutralności klimatycznej w długofalowej polityce Unii Europejskiej. Wspólnota zakłada całkowite odejście od paliw kopalnych, do których zalicza się oczywiście również gaz. Jednak z uwagi na takie cechy paliwa gazowego jak:

• obniżenie emisyjności CO2, azotu oraz siarki;
• konkurencyjne ceny wytwarzania energii w porównaniu do energii atomowej;
• wysoka elastyczność elektrowni gazowych jeśli chodzi o włączanie i wyłączanie z produkcji,

uznano gaz za bardzo dobre paliwo w przejściowym etapie procesu szeroko rozumianej dekarbonizacji Europy.

Niestety, sytuacja gospodarcza na świecie, a także wspomniane zdarzenia losowe (pożary, ataki hakerskie), w połączeniu z rosnącym zapotrzebowaniem na gaz, sprzyjają wzrostom cen. Wszystko wskazuje na to, że ta tendencja utrzyma się nie tylko w 2022 r., ale również w latach następnych.