Dlaczego wolumen zużycia wpływa na cenę zakupu energii elektrycznej dla firm?

Koszty energii, jakie ponosi odbiorca końcowy dzielą się na koszty dystrybucji oraz obrotu. Te pierwsze stanowią opłatę na rzecz przedsiębiorstwa dystrybucji energii (OSD – Operatora Sieci Dystrybucyjnej), czyli właściciela infrastruktury energetycznej na danym obszarze, natomiast koszty obrotu związane są z ceną zakupu przez odbiorcę 1kWh energii elektrycznej.

W kosztach dystrybucyjnych zawiera się m. in. koszt utrzymania sieci elektroenergetycznej przez przedsiębiorstwo dystrybucyjne. Odbiorca końcowy uiszczając opłatę dystrybucyjną płaci za gotowość OSD do przesyłu do odbiorcy określonej ilości energii o ustalonej umownie mocy. Ceny za dystrybucję regulowane są przez Urząd Regulacji Energetyki (URE) i stałe dla danego regionu, który obejmuje zasięgiem określony OSD oraz dla taryfy odbiorcy końcowego. Koszty dystrybucyjne powinny stanowić około 30% całkowitych kosztów zakupu energii elektrycznej.

Oczywiście na wysokość kosztów dystrybucyjnych można do pewnego stopnia wpłynąć, optymalizując zużycie energii elektrycznej w przedsiębiorstwie poprzez:

• właściwy dobór grupy taryfowej do profilu zużycia energii,
• weryfikację energii biernej indukcyjnej i pojemnościowej,
• weryfikację mocy umownej.

Drugi składnik kosztów ponoszonych na energię elektryczną przez przedsiębiorstwo związany jest z zakupem wolumenu energii. Stanowi aż około 70% kosztów całkowitych, dlatego warto weryfikować również i ten element opłaty. Być może okaże się, że da się wynegocjować lepsze warunki u dotychczasowego dostawcy. A może korzystna dla przedsiębiorcy będzie zmiana sprzedawcy energii?

Sprzedawcy energii elektrycznej kupują ją na rynku hurtowym, który obejmuje Towarową Giełdę Energii (TGE), giełdy zagraniczne, np. Nord Pool czy EPEXSPOT oraz kontrakty bilateralne, czyli kontrakty dwustronne zawierane między sprzedawcą a nabywcą.

Cena energii dla odbiorcy końcowego uzależniona jest w największym stopniu od kontraktów terminowych na dostawę energii elektrycznej. Jest to umowa, w której sprzedający zobowiązuje się do dostawy określonego wolumenu energii elektrycznej w określonym czasie w przyszłości po z góry ustalonej cenie. Nabywca z kolei zobowiązuje się do zakupu umownej ilości energii na określonych warunkach. Kontrakty terminowe są korzystne dla wszystkich uczestników rynku energii – wytwórcom pozwalają zaplanować produkcję, przedsiębiorstwom obrotu zakup i sprzedaż, a odbiorcom końcowym – zakup energii po z góry określonych cenach.

Na rynku hurtowym TGE, który jest bazowy dla sprzedawców energii elektrycznej w Polsce, funkcjonują dwa podstawowe typy kontraktów terminowych kształtujących cenę energii: BASE i PEAK. BASE to kontrakt na stałą dostawę w ciągu całej doby, natomiast PEAK jest energią dostarczaną w tzw. godzinach szczytu, czyli między 7.00 a 22.00 w dni robocze.

Różnice cen 1MWh w kontraktach BASE i PEAK mogą wynosić nawet kilkadziesiąt złotych, dlatego z punktu widzenia przedsiębiorcy istotny jest nie tylko sam wolumen dostarczanej mu energii, ale również określone godziny doby, w których następuje jej największe zużycie.

Podatki to kolejny składnik ceny energii elektrycznej. Każda MWh obciążona jest akcyzą oraz VAT ze stawką 23%. Są to obciążenia, na które nie ma wpływu ani sprzedawca, ani nabywca. Podobnie jest w przypadku kosztów praw majątkowych związanych z energią ze źródeł niekonwencjonalnych. W obrocie na rynku polskim (a także unijnym) znajdują się prawa:

• zielone – związane ze sprzedażą energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych,
• żółte – związane ze sprzedażą energii wytwarzanej w kogeneracji z gazem,
• czerwone – związane ze sprzedażą energii wytwarzanej w kogeneracji z ciepłem,
• fioletowe – związane ze sprzedażą energii wytwarzanej w kogeneracji z metanem,
• białe – związane z efektywnością energetyczną.

Na sprzedawcy energii elektrycznej ciąży prawny obowiązek zapewnienia w każdej dostarczonej odbiorcy megawatogodzinie energii, odpowiedniego procentowego udziału wszystkich tych tych składników. Realizacja obowiązku spełniana jest poprzez zakup praw majątkowych każdego z kolorów i przedstawienie do umorzenia prezesowi URE potwierdzających transakcje świadectw pochodzenia. Jeśli przedsiębiorstwo nie kupi odpowiedniej ilości praw majątkowych, musi uiścić opłatę zastępczą. Pochodzące ze świadectw pochodzenia przychody państwa służą wspieraniu wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł alternatywnych w stosunku do paliw kopalnych.

Nawet bardzo dobrze zaplanowane zużycie energii elektrycznej w przedsiębiorstwie jest do pewnego stopnia nieprzewidywalne. Co się dzieje, jeśli odbiorca końcowy zużyje mniej energii niż zaplanował, albo pobierze jej z sieci więcej? Oczywiście, zgodnie z umową, ponosi koszty niezbilansowania przez przedsiębiorstwo energetyczne, które musi sprzedać nadwyżkę lub kupić dodatkowy wolumen energii. Oczywiste jest, że cena energii kupowanej w sposób niezaplanowany jest wyższa, niż cena zakupu planowanego z wyprzedzeniem.

Mając tę wiedzę, przedsiębiorca może przyjrzeć się zużyciu energii przez własną firmę. Być może da się je zaplanować dokładniej, a tym samym zagwarantować dystrybutorowi mniejsze niezbilansowanie jako odbiorca końcowy? W takiej sytuacji można negocjować koszt bilansowania, który jest również składnikiem ostatecznego kosztu 1kWh energii elektrycznej dla przedsiębiorcy.

Ostatnim składnikiem kosztów ponoszonych na energię elektryczną jest marża. Z założenia jest ona niższa dla dużych odbiorców niż dla małych. W przypadku tych ostatnich ryzyko zamówienia odpowiedniej ilości energii przez sprzedawcę jest większe, stąd wyższa marża. To właśnie marża, czyli w ogólności zysk sprzedawcy energii jest tym elementem ceny, który w największym stopniu podlega negocjacjom. Warto mieć to na uwadze, jednak pamiętać trzeba, że procentowy udział marży w cenie 1kWh nie przekracza zwykle 2%.

Przyglądając się cenie 1 kWh energii elektrycznej z perspektywy przedsiębiorcy, można wyróżnić składniki, na które nabywca energii elektrycznej nie ma wpływu, oraz te, które jest w stanie do pewnego stopnia kontrolować. W pierwszej grupie znajdują się:

• podatki,
• koszty zakupu praw majątkowych,
• część kosztów dystrybucji.

Przedsiębiorca może natomiast obniżyć koszty związane z:

• właściwym doborem mocy umownej,
• odpowiednim doborem taryfy,
• zapobieganiem generowania energii biernej indukcyjnej i pojemnościowej,
• marżą i bilansowaniem,
• ilością pobranej energii elektrycznej.

Ostatni czynnik zależy nie tylko od szeroko pojętych działań wpływających na oszczędność energii elektrycznej, ale również od trybu pracy firmy. Warto pamiętać o tańszej energii pozaszczytowej i jeśli jest taka możliwość, zmniejszyć jej pobór w godzinach szczytu.