Kiedy najlepiej kupować energię elektryczną dla firmy?

Ceny energii elektrycznej na rynkach hurtowych w Europie i w Polsce uwarunkowane są wieloma czynnikami. Przede wszystkim oczywiście podażą i popytem, ale ponieważ zawierają w sobie wiele elementów związanych z polityką, zwłaszcza środowiskową, ich spadki i wzrosty w dużej mierze zależą także od innych uwarunkowań. Decydując się na samodzielny zakup energii elektrycznej warto uświadomić sobie, że:

niektóre czynniki wpływające na cenę energii wpływają również na siebie nawzajem;
nie istnieją niektóre wskaźniki podaży i popytu, którymi można by się posiłkować przy zakupie energii;
mają miejsce zdarzenia losowe i trudne do przewidzenia (np. pandemia Covid-19 i spowodowane nią restrykcje).

Dobrze jest również zdawać sobie sprawę ze składników ceny energii. Obecnie cena 1 kWh energii elektrycznej aż w niemal 60 % zawiera koszt zakupu uprawnień do emisji CO2, czyli w przeważającej mierze zależy od cen białych certyfikatów.

Duża liczba wpływających na cenę, trudnych do przewidzenia czynników sprawia, że próby jej określenia w przyszłości okazują się ciągle bezowocne. Nigdy więc nie można być pewnym, że decyzja o zakupie określonej transzy energii w określonym momencie jest dobra. Można jednak zmniejszyć ryzyko niewłaściwych wyborów na zmiennym z natury rynku.

Zidentyfikuj się jako nabywca energii elektrycznej

Zakup energii elektrycznej na rynku hurtowym to ciągłe balansowanie pomiędzy ograniczeniem ryzyka płynącego z podjęcia niekorzystnych decyzji, a wykorzystaniem możliwości, jakie oferuje zmienność ceny.

źródło danych: TGE

Warto podkreślić, że w związku z tendencją wzrostową odnotowaną w 2021 r. i prognozowaną również na rok 2022, wielu specjalistów sugeruje przyjąć nieco inną strategię zakupu, mniej obliczoną na spadki niż w latach ubiegłych.

Punktem wyjścia dla przyjęcia strategii przez każdego przedsiębiorcę powinno być zakwalifikowanie własnej firmy do jednej z trzech grup nabywców:

odbiorcy narażeni na ryzyko budżetowe (ang. budget risk);
odbiorcy narażeni na ryzyko rynkowe (ang. market risk);
odbiorcy narażeni na ryzyko przetrwania (ang. survival risk).

Dla pierwszej grupy nabywców największe znaczenie mają niespodziewane wzrosty wydatków związanych z zakupem energii. Najbezpieczniejszą strategią w tym wypadku będzie zakontraktowanie dużych ilości energii z wyprzedzeniem kilkuletnim.

Druga grupa nabywców to firmy wrażliwe na konkurencję. W przypadku spadków cen energii, koszty wytworzenia produktów mogą okazać się zbyt drogie w stosunku do rynku, a zatem przynieść straty. Takim przedsiębiorcom zwykle doradza się zabezpieczenie mniejszej ilości energii i obserwowanie trendów oraz zakup przy tendencji spadkowej. Wobec wzrostów cen energii w 2021 r. warto jednak rozpatrzyć scenariusz zakupu większych ilości energii z zabezpieczeniem cen niż dotychczas.

Trzecią grupą nabywców są firmy, których konkurencyjność jest podstawą przetrwania. Tu balans pomiędzy zabezpieczeniem cen, a nabyciem energii przy spadkach powinien być największy.

Wnikliwa analiza rynku - klucz do podjęcia dobrej decyzji zakupowej

Nieprzewidywalność zachowania cen prądu powoduje, że procesowi zakupu energii elektrycznej niezmiennie powinno towarzyszyć sprawne zarządzanie ryzykiem. Naturalne dążenie do nabycia jak największej transzy energii w jak najlepszym momencie (kiedy ceny są najniższe), zwiększa jeszcze i tak duże ryzyko rynkowe. Żeby je zidentyfikować, a zarazem podjąć najlepszą decyzję zakupową, należy, zgodnie z zaleceniami specjalistów, wdrożyć stałą analizę:

rynku w ujęciu globalnym;
przedsiębiorstwa w kontekście wpływu zmienności cen energii na koszty wytworzenia produktu lub świadczonej usługi.

Na rentowność przedsiębiorstw wpływają bardziej zwykle albo spadki cen, albo ich wzrosty. Zaobserwowanie wrażliwości firmy na jedną z tych dwóch tendencji pozwoli na podjęcie odpowiednich decyzji co do zakupu transz, rezygnacji z zakupu lub odsprzedaży określonych ilości energii. Ponieważ nie da się przewidzieć przyszłych cen energii, specjaliści zalecają przedsiębiorcom kupującym prąd w transzach, nabywanie go w stosunkowo niewielkich ilościach w jednej transzy. Jest to zwykle najbardziej korzystna opcja. Nawet przy wyraźnej tendencji wzrostowej, jaką zaobserwować można było w 2021 r. i prawdopodobnie dalej będzie można odnotować w roku 2022, zawsze następują mniejsze lub większe okresowe spadki.

Case study – kiedy kupić energię korzystając z modelu średnioterminowego?

Poniżej zaprezentowany został przykład zastosowania modelu średnioterminowego jako narzędzia analitycznego wspomagającego proces podejmowania decyzji o momencie zakupu energii elektrycznej na Towarowej Giełdzie Energii. Należy podkreślić, że model ten może służyć korekcie pozycji (zakup SPOT) wynikającej z zakupów na rynku terminowym (kontrakty roczne i kwartalne).

Warto nadmienić, że dane historyczne, na których bazuje model średnioterminowy nie odzwierciedlają w pełni przyszłej sytuacji, dlatego ostatecznie jej ocenę należy odnieść również do prognoz specjalistów. Innymi słowy, pewne tendencje do zachowań cen wynikają z bieżącej sytuacji na rynkach energii (np. obecna tendencja wzrostowa cen energii jest w głównej mierze konsekwencją wzrostu popytu oraz wysokich cen uprawnień do emisji CO2), a inne z nie dających się przewidzieć czynników, takich jak temperatura czy siła wiatru w danym okresie.

Biorąc pod uwagę dane pogodowe, najlepiej jest się opierać na danych historycznych, na podstawie których oblicza się profile zmienności pogody każdego dnia w roku. Przy ich pomocy definiuje się takie scenariusze, jak np. ciepłe lato bez wiatrów, zimna jesień z typowymi dla danego obszaru prędkościami wiatru. Na podstawie scenariuszy zostają wyznaczone ceny referencyjne dla danego typu kontraktu terminowego.

Prognoza średnioterminowa na podstawie cen bieżących dla kontraktu i scenariuszy

Jeżeli bieżąca cena kontraktu (niebieska linia) jest powyżej ceny najdroższego ze scenariuszy (górna granica obszaru zaznaczonego na różowo) – zakup energii nie jest opłacalny. Średnia cena na rynku w danym okresie jest niższa, wiec opłaca się kupić na rynku SPOT, a nie w transzy. Jeśli jednak cena kontraktu jest niższa od najtańszego ze scenariuszy (dolna granica obszaru zaznaczonego na różowo), zakup kontraktu na rynku terminowym jest opłacalny. Kiedy cena kontraktu znajduje się pomiędzy wartościami wynikającymi ze scenariuszy (w obszarze zaznaczonego na różowo), nie można udzielić jednoznacznej rekomendacji.