Co to jest zielony ład i co oznacza dla firm?
11 grudnia 2019 r. Komisja opublikowała komunikat w sprawie europejskiego zielonego ładu. Jest to obszerna strategia, której celem jest przekształcenie Europy w neutralne pod względem klimatycznym, sprawiedliwe i dostatnie społeczeństwo funkcjonujące w nowoczesnej, konkurencyjnej i oszczędzającej zasoby gospodarce.
Cel w postaci neutralności klimatycznej ma zostać osiągnięty do 2050 r., a działania w ramach zielonego ładu obejmują wiele powiązanych ze sobą dziedzin, m. in. politykę klimatyczną, środowiskową, transportową i przemysłową, a także energetyczną oraz rolną. Inicjatywy KE mają zostać podjęte także w dziedzinie zrównoważonego finansowania. Tak obszerny program zmian związany jest z niemal każdą gałęzią gospodarki, dlatego planując politykę długofalową przedsiębiorstwa, warto wziąć pod uwagę również kwestie związane z zielonym ładem.
Najważniejszym strategicznym celem zielonego ładu jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Dla realizacji ekologicznej transformacji niezbędna jest modyfikacja unijnych przepisów.
Jednym z kroków na drodze do neutralności klimatycznej jest realizacja projektów i inicjatyw składających się na pakiet „Gotowi na 55”. W jego ramach unijne emisje netto gazów cieplarnianych mają zostać zredukowane o co najmniej 55 % w stosunku do roku 1990.
Źródło: https://www.consilium.europa.eu/pl/
Za emisję gazów cieplarnianych w UE w największym stopniu odpowiada:
- przemysł, zwłaszcza energetyczny;
- użytkowanie budynków;
- transport.
Dlatego to właśnie na tych 3 obszarach skupiają się w największym stopniu działania Unii Europejskiej, które dążą przede wszystkim do:
- zwiększenia udziału OZE w miksie energetycznym krajów członkowskich;
- ograniczenie emisji gazów cieplarnianych przez przemysł – wprowadzanie alternatywnych źródeł energii oraz paliw (np. wodoru);
- wprowadzenia gospodarki o obiegu zamkniętym szczególnie w takich sektorach jak elektronika i informatyka, baterie, opakowania, tworzywa sztuczne, wyroby włókiennicze, budownictwo i budynki oraz żywność;
- ograniczenia emisji gazów cieplarnianych przez budynki mieszkalne, użyteczności publicznej i inne obiekty budowlane – odpowiadają one za ponad jedną trzecią unijnych emisji gazów cieplarnianych;
- dekarbonizacja transportu, wprowadzenie inteligentnej i zrównoważonej mobilności.
Ograniczenie wylesiania Europy oraz zrównoważona gospodarka leśna to kluczowe elementy strategii, której celem jest zwiększenie liczby drzew, naturalnych pochłaniaczy CO2. Ochrona istniejącego drzewostanu i tworzenie nowych obszarów zalesionych powinno iść w parze z ograniczaniem produkcji i nabycia towarów przyczyniających się do wylesiania obszarów UE. Zwiększeniu znaczenia leśnictwa towarzyszą inne działania Unii, które mają zostać przeprowadzone np. w ramach strategii bioróżnorodności:
- wzmocnienie obszarów chronionych w Europie;
- odbudowa zdegradowanych ekosystemów poprzez zwiększenie areału rolnictwa ekologicznego;
- ograniczenie stosowania pestycydów;
- sadzenie drzew.
Z unijną koncepcją gospodarki leśnej i odbudową bioróżnorodności blisko związana jest strategia „Od pola do stołu”. Jej priorytet to bezpieczeństwo żywnościowe, jednak istotna jest realizacja takich celów jak:
- wystarczającą podaż niedrogiej żywności bogatej w składniki odżywcze;
- umożliwienie zrównoważonej produkcji żywności (m. in. przez znaczne ograniczenie stosowania pestycydów i jednoczesne zwiększenie produkcji ekologicznej);
- ograniczenie strat i marnowania żywności;
- przeciwdziałanie oszustwom w łańcuchu dostaw;
- sprawiedliwy dochód i silne wsparcie dla producentów surowców;
- konkurencyjność unijnego rolnictwa w świecie;
- polepszenie dobrostanu zwierząt.
Chemikalia są stosowane w wielu gałęziach przemysłu i na obecnym etapie rozwoju gospodarczego nie można ich wyeliminować całkowicie. Możliwa jest natomiast ich selekcja i ograniczenie, dlatego celem UE w najbliższych latach jest:
- eliminowanie toksycznych chemikaliów już w fazie projektowania, zamiast kontrolowania ich dopiero na rynku;
- dopuszczenie stosowania najbardziej niebezpiecznych chemikaliów wyłącznie wówczas, kiedy jest to niezbędne dla zdrowia, bezpieczeństwa czy funkcjonowania społeczeństwa;
- wspieranie innowacji, dzięki którym produkty będą bardziej bezpieczne.
Źródło: https://www.consilium.europa.eu/pl/
Osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. będzie dla niektórych państw członkowskich i regionów większym wyzwaniem niż dla innych. Na przykład część z nich jest bardziej zależna od paliw kopalnych lub wysokoemisyjnych gałęzi przemysłu, w których zatrudnienie znajduje wiele osób.
UE wprowadziła mechanizm sprawiedliwej transformacji, by finansowo i technicznie wesprzeć regiony, które w największym stopniu ucierpią w wyniku przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną. Pomoże to zmobilizować co najmniej 65–75 mld EUR w okresie 2021–2027 na:
- ludzi i społeczności: poszerzanie możliwości zatrudnienia i zmiany kwalifikacji, zwiększanie energooszczędności mieszkań i zwalczanie ubóstwa energetycznego;
- przedsiębiorstwa: uatrakcyjnianie dla inwestorów przejścia na technologie niskoemisyjne, zapewnianie wsparcia finansowego i inwestowanie w badania i innowacje;
- państwa członkowskie lub regiony: inwestowanie w nowe zielone miejsca pracy, zrównoważony transport publiczny, łączność cyfrową i ekologiczną infrastrukturę energetyczną.
Pierwszym filarem mechanizmu sprawiedliwej transformacji jest Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, którego całkowity budżet wynosi 17,5 mld EUR. Wydatki z budżetu UE zostaną uzupełnione współfinansowaniem krajowym oraz transferami z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego+.
Fundusz przewiduje ukierunkowane wsparcie dla regionów zależnych od paliw kopalnych i sektorów wysokoemisyjnych. Ma ono obniżyć społeczno-ekonomiczne koszty zielonej transformacji. Fundusz wesprze inwestycje w:
- MŚP i nowe firmy
- badania i innowacje
- czyste technologie i redukcję emisji
- przekwalifikowywanie pracowników i pomoc w poszukiwaniu pracy.
7 czerwca 2021 r. Rada przyjęła rozporządzenie ustanawiające fundusz.
