Taksonomia UE to dokument określający, jakie inwestycje można uznać za zrównoważone. W obszarze energetyki taksonomia to swego rodzaju słownik, który jasno określa, które projekty i inwestycje można uznać za zielone w myśl planów transformacji energetycznej zmierzającej do realizacji ambitnych celów klimatycznych UE.
Komisja Europejska uznaje energetykę zasilaną gazem ziemnym oraz energetykę jądrową za technologie zrównoważone, które będą wspierać transformację energetyczną wspólnotowej gospodarki, aż do osiągnięcia zeroemisyjności w 2050 r. To dobra wiadomość dla przedsiębiorców, którzy zainwestowali w kogenerację.
Zarówno gaz ziemny, jak i technologie nuklearne, mogą być uznane za zielone pod restrykcyjnymi warunkami.
W przypadku gazu ziemnego instalacja gazowa musi:
- emitować nie więcej niż 270 g CO2 na 1 kWh energii średnio w całym cyklu życia
- emitować nie więcej niż 550 kg CO2 na 1 kW mocy rocznie przez co najmniej 20 lat
- być zbudowana w lokalizacji, gdzie wcześniej była inna instalacja
- mieć moc o 15% mniejszą od poprzedniczki
- mieć emisje CO2 na poziomie nie większym niż 55% emisji poprzedniej instalacji
- powstać przed 31 stycznia 2030 r.
Poza tym dochodzą dodatkowe warunki dotyczące konsultacji społecznych i konieczność wykazania, że nie można zastosować alternatywnego rozwiązania opartego o technologie odnawialne.
Eksperci są zgodni, że powyższe warunki trudno będzie spełnić np. elektrociepłowniom komunalnym, które cechują się sezonowością wykorzystując wytworzone ciepło jedynie w zimie lub elektrowniom kondensacyjnym wytwarzającym jedynie energię elektryczną.
Co ważne, warunki są jak najbardziej do spełnienia przez gazowe instalacje energetyki przemysłowej zasilające procesy produkcyjne przedsiębiorstw w energię cieplną i elektryczną. Pod warunkiem, że będą wytworzone dzięki wysokosprawnej kogeneracji.
Z taksonomii jasno wynika, że instalacje kogeneracyjne będą mogły liczyć na atrakcyjne finansowane jeszcze przez blisko dekadę, a potem służyć przez kolejne 20 lat.
Wysokie ceny gazu i duże ryzyko kolejnych wzrostów w nadchodzących miesiącach, zmuszają firmy do rewizji dotychczasowych sprawdzonych sposobów na zakup paliwa gazowego. Stabilny do końca 2020 r. rynek gazu w zasadzie dawał sporą przewidywalność. Analizując średniomiesięczne wahania cen w ciągu roku, można było z dużym prawdopodobieństwem wyznaczyć te kwartały, w których najkorzystniej było dokonać zakupu na rynku terminowym.
Obecnie jednak sens takiej strategii należy postawić pod znakiem zapytania. Szybujące od IV kwartału 2021 r. ceny gazu, inwazja rosyjskich wojsk na Ukrainę w lutym 2022 r. oraz groźba odcięcia od rosyjskiego surowca kolejnych państw po Polsce i Bułgarii, nakazują podejść do rynku gazu inaczej niż dotychczas. Jeszcze w 2020 r. europejskie magazyny gazu były zapełnione w procencie gwarantującym dostawę surowca. Dziś, w maju 2022 r. sytuacja jest diametralnie inna. Choć polskie magazyny gazowe zapełnione są w co najmniej 75 % (niektóre źródła mówią nawet o 80 %), to jednak średnia europejska nie sięga nawet 35 %. Tak niekorzystne zjawisko budzi szereg obaw i negatywnie wpływa na ceny surowca.
Na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 2018 r. o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji, posiadacze jednostek kogeneracyjnych mogą liczyć na dopłaty z środków publicznych za każdą jednostkę wyprodukowanej i wprowadzonej do sieci energii elektrycznej. Warto pamiętać o tym, oceniając szanse na zbycie energii oraz opłacalną cenę MWh.
Stawki wsparcia są zależne od rodzaju paliwa, wielkości instalacji oraz jej wieku. Szczegółowo są co roku określane przez Ministra Klimatu i Środowiska. W 2022 r. wynoszą:
- jednostkowa wysokość premii gwarantowanej w 2022 r., dla nowej małej jednostki kogeneracji (do 1 MW zainstalowanej mocy elektrycznej), opalanej paliwami gazowymi, wynosi – 151,42 zł/MWh
- jednostkowa wysokość premii kogeneracyjnej w 2022 r., dla nowej lub znacznie zmodernizowanej jednostki kogeneracji o zainstalowanej mocy elektrycznej 1-50 MW, opalanej paliwami gazowymi, wynosi – maksymalnie 320,27 zł/MWh.
Warto podkreślić, że w przypadku małej jednostki kogeneracji opalanej paliwami gazowymi, która została znacznie zmodernizowana, wartość dopłaty zależy od wysokości kosztów modernizacji w porównaniu do kosztów nowej jednostki. Jeśli koszty inwestycyjne wynosiły 90-100% kosztów nowej jednostki kogeneracji, to premia wypłacana jest w pełnej wysokości. Jeśli koszty inwestycyjne wynosiły 50-60% kosztów nowej jednostki, to jej wysokość spada do 102,96 zł/MWh.
Rosnące ceny energii elektrycznej oraz większe niż dotychczas prawdopodobieństwo kryzysu energetycznego otwierają przed producentami energii z kogeneracji nowe możliwości. Choć ryzyko gospodarcze każdy przedsiębiorca musi ocenić sam, wydaje się, że sprzedaż krótkoterminowa może być dobrym rozwiązaniem, lepszym niż kiedykolwiek w ciągu ostatnich kilku lat przed rokiem 2021.
Oczywiście dokonując oceny i szacując ryzyko, należy wziąć pod uwagę wiele czynników, trudnych do przewidzenia w obecnej sytuacji gospodarczej, m. in.:
- rosnące ceny gazu;
- możliwość wystąpienia deficytu gazu;
- zmiana sytuacji politycznej i możliwy spadek cen.
W połowie 2022 r. podejmując jakąkolwiek decyzję związaną zapewnieniem firmie zbytu na energię elektryczną produkowaną w kogeneracji, bardzo ważne wydają się być zapisy umowne, które pozwolą sprzedawcy na odstąpienie od realizacji umowy przy poniesieniu jak najmniejszych konsekwencji finansowych.
