Czym jest rynek terminowy TGE? Jak działa i do kogo jest skierowany?

Czym jest rynek terminowy TGE? Jak działa i do kogo jest skierowany?

Rynek Terminowy Towarowy energii elektrycznej został uruchomiony przez Towarową Giełdę Energii (TGE) w 2008 r. W związku z koniecznością dostosowania prawa krajowego do wymagań unijnej Dyrektywy MiFID2, w maju 2020 r. funkcjonujący dotychczas Rynek Terminowy Towarowy (RTT) energii elektrycznej został przekształcony w Rynek Terminowy Produktów z dostawą energii (RTPE).

Wraz z innymi rynkami terminowymi prowadzonymi przez TGE (gazowym i praw majątkowych), RTPE stał się częścią Zorganizowanej Platformy Obrotu OTF (ang. Organised Trading Facility), czyli dostosowanego do wymagań UE systemu wielostronnego, który nie stanowi rynku regulowanego.

Na RTPE dostawa energii elektrycznej i jej odbiór, a także wzajemne rozliczenia między stronami, odbywają się na podstawie zawieranych kontraktów. Obecnie zmiany cen na RDN są obrazowane przez 6 indeksów, jak poniżej.

źródło: TGE

Czym jest Rynek Terminowy Produktów Energetycznych?

Celem OTF jest kojarzenie w sposób uznaniowy ofert kupna i sprzedaży składanych przez podmioty trzecie. Przedmiotem obrotu na OTF mogą są różne instrumenty, w tym również właśnie produkty energetyczne realizowane przez fizyczną dostawę.

Przekształcenie RTT w RTPE nie zmieniło charakteru obrotu kontraktami na energię elektryczną. Odbywa się on nadal:

  • w systemie notowań ciągłych;
  • w systemie aukcyjnym.

Aukcje organizowane są na wniosek nabywcy lub oferenta zgodnie z harmonogramem i w praktyce stosowane są w przypadku dużych wolumenów energii.

Czym jest kontrakt na energię elektryczną na RTPE?

Kontrakt na energię elektryczną jest umową, która zobowiązuje sprzedającego (wystawcę instrumentu) do dostarczenia określonej ilości energii elektrycznej (w MWh) w określonym terminie i po określonej cenie, a kupującego (nabywcę instrumentu) do odbioru określonej ilości energii elektrycznej w określonym terminie i zapłaty określonej ceny.

Zarówno wystawcy, jak i nabywcy mogą w ramach RTPE operować instrumentami, które zostały podzielone ze względu na godziny wykonania na instrumenty: BASE, PEAK5 oraz OFFPEAK. W ramach każdego z tych wyodrębnionych typów wyróżnia się ze względu na okres wykonania instrumenty: tygodniowe, miesięczne, kwartalne i roczne.

Wykonanie zawartej na OTF umowy następuje poprzez rozliczenie pieniężne oraz dostawę fizyczną energii elektrycznej.

Kto może być członkiem OTF RTPE?

Żeby zostać członkiem OTF na TGE (w tym członkiem RTPE), trzeba spełnić szereg wymagań wynikających nie tylko z wewnętrznych regulaminów Towarowej Giełdy Energii, ale także z przepisów prawa. Proces uzyskania członkostwa składa się z 3 kroków:

  • złożenie wniosku o zawarcie umowy o członkostwo;
  • spełnienie wymogów w zakresie rozliczeń transakcji (rozliczenia transakcji z tge prowadzi wyodrębniony podmiot – izba rozliczeniowa giełd towarowych (irgit);
  • uzyskanie uprawnień maklera tge dla pracownika, który będzie w imieniu przedsiębiorcy zawierał transakcje na tge (można oczywiście pominąć ten krok zatrudniając osobę, która posiada już takie uprawnienia).

Procedura uzyskania członkostwa w OTF jest prosta, jednak warto podkreślić, że niełatwa do zrealizowania głównie z jednej przyczyny – oferta członkostwa w OTF co do zasady jest skierowana do wąskiej grupy odbiorców, czyli do:

  • polskich firm inwestycyjnych;
  • zagranicznych firm inwestycyjnych;
  • instytucji kredytowych;
  • innych niż wyżej wymienione podmiotów mających osobowość prawną, które posiadają kapitał własny w wysokości co najmniej 400 000 zł i spełniają inne warunki wynikające z przepisów prawa.

Nawet nie rozpatrując zasad członkostwa szczegółowo, zauważyć można, że oferta TGE jest ograniczona do stosunkowo niewielkiej liczby przedsiębiorstw i instytucji. Warto jednak podkreślić, że brak członkostwa w OTF nie stanowi przeszkody dla korzystania z instrumentów będących przedmiotem handlu na TGE. Praktycznie każdy przedsiębiorca może przecież zawrzeć umowę z firmą, która świadczy takie usługi w imieniu swoich klientów.

Jakie produkty można kupić na OTF RTPE?

Na OTF, a ściśle na RTPE, można nabyć fizyczną energię elektryczną reprezentowaną przez produkty bazowe (base), szczytowe (peak5) oraz poza szczytem (offpeak). Należy tu wyjaśnić, że:

  • produkty bazowe obejmują energię dostarczaną w każdej godzinie doby od 0:00 do 24:00 przez 7 dni w tygodniu,
  • produkty peak obejmują energię dostarczaną w godzinach od 7:00 do 22:00 od pon. do pt.;
  • produkty offpeak obejmują energię dostarczaną od 0:00 do 7:00 i od 22:00 do 24:00 w dni robocze oraz od 0:00 do 24:00 w dni wolne od pracy.

Zarówno instrumenty bazowe, peak i offpeak mogą być:

  • roczne, np. BASE_Y-24 – produkt bazowy z dostawą w każdej godzinie w roku 2024;
  • kwartalne, np. PEAK5_Q-2-23 – produkt peak z dostawą od pon. do pt. w każdym tygodniu II kwartału 2023 r.;
  • miesięczne, np. BASE_M-10-22 – produkt bazowy z dostawą w każdej godzinie od 1 do 31 października 2022 r.;
  • tygodniowe, np. BASE_W-11-22 – produkt bazowy z dostawą w każdej godzinie 11 tygodnia 2022 r.

źródło: TGE

Jak działa OTF RTPE?

Rozpoczęcie i zakończenie obrotu kolejnymi seriami instrumentów (np. BASE_Y na konkretny rok czy PEAK5_Q na konkretny kwartał danego roku) następuje zgodnie ze specjalnym dokumentem wydawanym przez TGE, czyli „Kalendarzem notowania i wykonania na RTPE”.

Notowania instrumentów prowadzone są w godzinach 8:00 – 14:00 od poniedziałku do piątku, wyłącznie w dni robocze. Mowa tu oczywiście o systemie notowań ciągłych, ponieważ aukcje organizowane są według innego harmonogramu.

Taryfy dla biznesu

Taryfy dla firmy

Sprawdź inne taryfy!

Sprawdź operatora

Lokalizacja:
-
Operator: -
Zapytaj o ofertę