Rok 2021 przyniósł ogromne podwyżki cen gazu na rynku hurtowym w naszym kraju. W październiku 2020 r. koszt zakupu gazu na Towarowej Giełdzie Energii na styczeń roku 2021 wynosił 73,75 zł/MWh. Tymczasem w październiku 2021 r. za 1 Mwh gazu należało zapłacić aż 420,20 zł. Daje to wzrost cen na poziomie 470 procent w ciągu roku!
Niestety, nic nie zapowiada szybkiego wyhamowania cen na rynkach europejskich. Trudno też o alternatywne źródła gazu dla Polski. Obecnie kupujemy to paliwo głównie od firm zachodnioeuropejskich i sprowadzamy przez Niemcy. Sprowadzamy także gaz z Norwegii (budujemy nawet rurociąg Baltic Pipe). Czy jednak po zakończeniu inwestycji (uruchomienie Baltic Pipe przewidywane jest na październik 2022 r.) sytuacja na rynku gazu w Polsce się poprawi? Eksperci są zdania, że niekoniecznie lub jeśli tak, to tylko krótkotrwale. Norwegowie muszą w celu eksploatacji złóż przesuwać się coraz dalej na północ, a to nie wróży obniżek cen.
Jest jeszcze dość tani gaz łupkowy z USA. Niestety, trzeba go najpierw skroplić, a następnie dostarczyć statkami, a to podnosi znacznie jego koszty. Dodatkowo mamy wielu konkurentów, którzy chętnie kupują gaz od Amerykanów korzystając z drogi morskiej. Mowa tu o państwach azjatyckich.
W kontekście obecnej sytuacji rynkowej oraz oporu Polski wobec zakupu tańszego gazu z Rosji, z dużym prawdopodobieństwem ceny surowca będą rosły nadal. Jak dalece? Można spotkać się z różnymi opiniami – niektórzy eksperci przewidują lekkie wyhamowanie wzrostów, inni, przeciwnie – kolejne rekordy na TGE.
Niezależnie od tego, o ile wzrosną ceny gazu, podwyżki odczują zarówno firmy, jak i gospodarstwa domowe. Te ostatnie jednak nie będą narażone na skokowe wzrosty cen w 2022 r. za sprawą przyjętej w październiku 2021 r. przez Sejm nowelizacji ustawy Prawo energetyczne.
Część sprzedawców gazu kilkukrotnie w 2021 r. wprowadzało podwyżki gazu dla gospodarstw domowych. URE wyrażało zgodę na te podwyżki, ponieważ stanowiły one odzwierciedlenie kosztów faktycznie poniesionych na zakup surowca przez przedsiębiorstwa obrotu.
Inni sprzedawcy gazu, również zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie wprowadzali podwyżek w trakcie trwania sezonu grzewczego 2020/2021, albo wprowadzali niewielkie zmiany. Jednak w taryfie na rok 2022 r. uwzględnili własne koszty zakupu paliwa, stosując 100 %, a niekiedy nawet ponad 100 % podwyżkę cen.
Żeby zapobiec dalszemu drastycznemu wzrostowi cen gazu dla gospodarstw domowych, nowelizacja ustawy Prawo energetyczne nie pozwoli na zmiany cen w trakcie obowiązywania taryfy. Dopuści co prawda korektę z tytułu wzrostu cen zakupu gazu w kolejnym okresie taryfowym, jednak korekta ta nie będzie mogła przekroczyć 25 proc. poziomu średniej ceny, która zostałaby ustalona bez rozliczania tej korekty.
Podobnie jak w przypadku energii elektrycznej, podwyżki gazu w 2022 r. dotkną w znacznym stopniu przedsiębiorców. Firmy nie są objęte ochroną URE, a ceny stosowane w obrocie gazem pomiędzy przedsiębiorstwami pozostają poza kontrolą Urzędu.
Większość przedsiębiorstw, podobnie jak większość gospodarstw domowych, kupuje gaz od PGNiG, które obsługuje aż 83 % wszystkich klientów przedsiębiorstw obrotu tym paliwem. Taka przewaga rynkowa musi znajdować swoje odzwierciedlenie również w cenach innych spółek. Rzeczywiście, porównując ceny PGNiG Obrót Detaliczny z lipca 2021 r. w odniesieniu do mniejszego biznesu, z cenami z października 2021 r., obserwujemy średni wzrost o niemal 24 %. Podobnie kształtują się podwyżki innych przedsiębiorstw.
Oczywiście część biznesowych odbiorców gazu zabezpieczyła swoje interesy kontraktami długoterminowymi i ich koszty związane z zakupem gazu póki co nie wzrosną. Co jednak stanie się, kiedy przyjdzie realizować nowe umowy? Podwyżki gazu najbardziej uderzają w przemysł, na który przypada aż połowa całego zużycia gazu w Polsce. Głównymi odbiorcami surowca są elektrownie i elektrociepłownie gazowe oraz przemysł chemiczny (w tym produkujący tworzywa sztuczne i nawozy).
Niestety, podwyżki gazu w 2022, które dotkną przedsiębiorców, pośrednio uderzą również w klientów indywidualnych. Część kosztów związanych z dostawą gazu, przerzucona zostanie na konsumentów w cenach sprzedawanych produktów oraz oferowanych usług. Z pewnością przyczynią się również do dalszego wzrostu inflacji.
