Stawki rezerwowe za gaz – jak ich uniknąć?
Przynosząc szereg korzyści, możliwość zmiany sprzedawcy gazu rodzi też wiele pytań. Odbiorców niepokoi zwykle ciągłość dostaw w przypadku podpisania nowej umowy na sprzedaż gazu. Sieć dystrybucji gazu w Polsce zbudowana jest w taki sposób, że za transport paliw gazowych na terenie całego kraju odpowiada Operator Sieci Przesyłowej (OSP), którym jest przedsiębiorstwo Gaz System. OSP na mocy umów, zobowiązany jest dostarczyć gaz do punktów Operatorów Systemów Dystrybucyjnych (OSD). Największym OSD na terenie Polski jest Polska Spółka Gazownictwa, należąca do grupy PGNiG – większość odbiorców końcowych przyłączona jest właśnie do sieci PSG.
Jedną z kluczowych kwestii zarówno dla OSP, jak i OSD, jest dostawa gazu odbiorcy końcowemu. Ciągłość dostaw jest priorytetem, dlatego nie tylko w przypadku zmiany sprzedawcy, ale nawet w przypadku zaprzestania sprzedaży czy dostawy gazu przez dotychczasowego sprzedawcę (dostawcę), odbiorca końcowy, na mocy ustawy Prawo Energetyczne, będzie mógł nadal korzystać z paliwa. Gaz System dysponuje umowami z tzw. Zleceniodawcami Usługi Przesyłania (ZUP), którzy w razie zaistnienia takiej konieczności pełnią rolę sprzedawców rezerwowych zobowiązanych do dostawy gazu do odbiorcy końcowego.
Zaletą takiego rozwiązania jest możliwość zachowania ciągłości dostaw, jednak ma to swoje konsekwencje w postaci droższego paliwa gazowego niż na jakichkolwiek warunkach umownych między odbiorcą końcowym a sprzedawcą gazu. Dlatego jeśli chcesz wiedzieć, w jakich okolicznościach i kiedy jako odbiorca końcowy będziesz musiał ponosić koszty sprzedaży rezerwowej oraz jak ich uniknąć, przeczytaj poniższy tekst.
Przed liberalizacją rynku energii i gazu w Polsce, usługa dystrybucji, czyli fizycznej dostawy paliwa gazowego odbiorcy oraz usługa sprzedaży gazu (rozliczenia za zużyte paliwo) świadczona była przez jedną i tę samą firmę. Po uwolnieniu rynku w 2004 r. dla instytucji i przedsiębiorstw, a w 2007 r. dla gospodarstw domowych, każdy odbiorca może podpisać umowę kompleksową z dystrybutorem działającym na terenie, na którym znajduje się punkt odbioru gazu, lub dwie oddzielne umowy: na sprzedaż i dystrybucję.
Liberalizacja rynku gazu – dynamika zmian sprzedawcy. Źródło: URE
Niezależnie od tego, czy odbiorca podpisał umowę kompleksową, czy odrębną na sprzedaż gazu, zgodnie z obowiązującymi od 2018 r. zmianami w ustawie Prawo Energetyczne, muszą znaleźć się w niej odpowiednie zapisy o sprzedaży rezerwowej. Przyczyną wprowadzenia zmian w ustawie była sytuacja rynkowa, która wówczas wystąpiła. W wyniku wzrostu kosztów związanych z zakupem gazu, kilku sprzedawców gazu (zgodnie z informacjami URE, przydział zdolności w 2018 r. został zawieszony wobec 8 spółek obrotu) zaprzestało sprzedaży gazu, stawiając swoich dotychczasowych klientów w dość trudnej sytuacji.
Okazało się, że wobec powstałych problemów, związanych przede wszystkim z kosztami sprzedaży rezerwowej ponoszonymi przez odbiorców, konieczne jest uregulowanie kwestii związanych ze sprzedażą rezerwową. Obecnie każdy odbiorca gazu ma ustawowo zagwarantowaną pewność dostawy, a także jasność, co do ponoszonych kosztów w razie sprzedaży rezerwowej.
Sprzedaż rezerwowa, co do zasady ma zapewnić odbiorcy ciągłość usług w przypadku, kiedy dotychczasowy sprzedawca nie może realizować postanowień umowy. Dzieje się tak np. w sytuacji cofnięcia przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE) koncesji na obrót paliwami gazowymi. Wówczas sprzedawca zobowiązany jest w ciągu 2 dni od powzięcia informacji o zaprzestaniu sprzedaży paliwa, powiadomić o tym fakcie odbiorcę końcowego.
Sprzedaż rezerwowa gazu w 2020 r. – struktura rynku. Źródło: URE.
Odbiorca, w którego umowie widnieje zapis o sprzedaży rezerwowej, automatycznie zaczyna być rozliczany na mocy umowy sprzedaży rezerwowej. Jeśli nie ma takiego zapisu, OSD zawiera w imieniu i na rzecz odbiorcy umowę kompleksową z tzw. sprzedawcą z urzędu. OSD ma obowiązek poinformować odbiorcę o fakcie zawarcia takiej umowy w terminie 5 dni. Sprzedawca z urzędu jest zobowiązany przekazać odbiorcy egzemplarz umowy w terminie 30 dni od przyjęcia oferty przez OSD.
Każdy sprzedawca rezerwowy ma obowiązek zamieszczenia na swojej stronie internetowej informacji o kosztach sprzedaży rezerwowej dla odbiorców końcowych, a w szczególności zobowiązany jest udostępnić:
- wzór umowy sprzedaży rezerwowej lub umowy kompleksowej zawierającej postanowienia umowy sprzedaży rezerwowej;
- zestawienie aktualnych cen i stawek opłat, warunków ich stosowania i zasad prowadzenia rozliczeń z odbiorcą końcowym dla sprzedaży rezerwowej.
Zobowiązany jest ponadto poinformować odbiorcę końcowego o prawie do wypowiedzenia umowy na sprzedaż rezerwową. Taka umowa może ulec rozwiązaniu w dowolnym terminie na mocy porozumienia stron lub w drodze wypowiedzenia przez odbiorcę z zachowaniem miesięcznego okresu wypowiedzenia ze skutkiem na ostatni dzień miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło doręczenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Odbiorca może wskazać późniejszy termin rozwiązania umowy. Co istotne, odbiorca nie może zostać obciążony przez sprzedawcę rezerwowego kosztami z tytułu wcześniejszego rozwiązania tej umowy np. w przypadku chęci zmiany sprzedawcy.
Są sytuacje losowe, w których nie da się uniknąć choćby krótkotrwałego korzystania z umowy sprzedaży rezerwowej. Znając jednak obowiązujące przepisy i specyfikę umów, można ograniczyć wysokość ponoszonych kosztów. Należy przede wszystkim:
- monitorować umowy terminowe pod kątem zbliżających się dat ich wygaśnięcia. Warto pamiętać, że zarówno zmiana sprzedawcy, jak i podpisanie nowej umowy ze sprzedawcą dotychczasowym, może trwać nawet kilka tygodni;
- znać prawa odbiorcy końcowego sprzedaży rezerwowej – niedotrzymanie któregokolwiek z obowiązków OSD lub sprzedawcy rezerwowego, a także zawarcie w umowie klauzul niedozwolonych, pozwala na zredukowanie kosztów, np. doprowadzając do rozwiązania umowy za porozumieniem stron – oczywiście kwestie te należy poddać pod rozpatrzenie prawnikowi;
- zwrócić uwagę na możliwość zmiany sprzedawcy – w niektórych sytuacjach może okazać się to bardziej opłacalne niż wypowiedzenie umowy sprzedaży rezerwowej.
Z uwagi na różnice cenowe pomiędzy taryfą na gaz (lub ceną umowną) a taryfą rezerwową, warto ustalić w firmie procedury, które zapobiegną zakupowi paliwa gazowego po zawyżonych cenach rezerwowych. Można również skorzystać z oferty Dobry Prąd – w przypadku zawarcia umowy zakupu gazu za naszym pośrednictwem, nasz zespół powiadomi przedsiębiorcę o zbliżającym się terminie zakończenia umowy na paliwo gazowe i konieczności przedsięwzięcia kolejnych kroków.
