Jakie produkty gazowe oferuje TGE?
Towarowa Giełda Energii (TGE) jest podmiotem, który w rzeczywistości rynkowej w Polsce funkcjonuje od 2000 r. Początkowo handel na giełdzie obejmował wyłącznie energię elektryczną, jednak w związku ze zmianami legislacyjnymi oraz rynkowymi, stopniowo wdrażano kolejne produkty. Obecnie TGE umożliwia realizacje transakcji nie tylko w zakresie handlu energią elektryczną oraz produktami pochodnymi (prawami majątkowymi), ale także uprawnieniami do emisji CO2 oraz gazem. Co ciekawe, od niedawne Towarowa Giełda Energii umożliwia również handel produktami rolnymi.
Uczestnicy TGE zainteresowani hurtowym zakupem gazu ziemnego mogą zawierać transakcje w ramach Rynku Terminowego Produktów z dostawą gazu ziemnego (produkty z dostawą na kolejny miesiąc, kwartał czy rok) oraz w ramach Rynku Dnia Następnego i Bieżącego (produkty krótkoterminowe). Handel długoterminowy obejmuje wyłącznie gaz ziemny wysokometanowy grupy E, a handel spotowy gaz ziemny wysokometanowy grupy E oraz zaazotowany grupy Lw.
Rynek Terminowy Towarowy gazu ziemnego prowadzony był przez TGE od 2012 r. W maju 2020 r., w związku z koniecznością dostosowania prawa krajowego do wymagań unijnej Dyrektywy MiFID2, wszystkie dotychczas prowadzone rynki terminowe, w tym rynek gazu, przekształcone zostały w Zorganizowaną Platformę Obrotu (ang. Organised Trading Facility).
Struktura OTF TGE źródło: https://tge.pl
Dotychczasowy RTTG stał się Rynkiem Terminowym Produktów z dostawą gazu ziemnego (RTPG), co jednak nie zmieniło charakteru obrotu kontraktami na gaz ziemny. Odbywa się on nadal w systemie notowań ciągłych oraz w systemie aukcyjnym. Aukcje organizowane są na wniosek nabywcy lub oferenta zgodnie z harmonogramem i obejmują w praktyce przypadki handlu dużymi wolumenami gazu ziemnego.
Warto podkreślić, że OTF jest wielostronnym systemem nie stanowiącym ani rynku regulowanego, ani alternatywnego systemu obrotu. Celem OTF jest kojarzenie w sposób uznaniowy ofert kupna i sprzedaży składanych przez podmioty trzecie. Przedmiotem obrotu na OTF są różne instrumenty, w tym również właśnie gaz ziemny, a realizacja transakcji obejmuje fizyczną dostawę surowca.
RTPG, będącym jednym z rynków platformy OTF, tak samo jak przed transformacją wywołaną koniecznością dostosowania do wymogów MiFID2, obejmuje kontrakty:
- roczne (np. GAS_BASE_Y-22 – produkt bazowy z dostawą w każdej godzinie w roku 2022);
- kwartalne (np. GAS_BASE_Q-2-22 – produkt bazowy z dostawą w każdej godzinie II kwartału 2022 r.);
- miesięczne (np. GAS_BASE_M-04-23 – produkt bazowy z dostawą w każdej godzinie od 1 do 30 kwietnia 2023 r.)
- tygodniowe (np. GAS_BASE_W-15-21 – produkt bazowy z dostawą w każdej godzinie 15 tygodnia 2021 r.)
Przykładowe notowania dla produktów gazowych na OTF. Źródło: https://tge.pl
Przykładowe notowania produktu GAS_BASE_Y-23 na OTF – wykres. Źródło: https://tge.pl
Jak nietrudno wywnioskować z powyższych informacji, RTPG w ramach każdego z kontraktów okresowych obejmuje wyłącznie produkty bazowe, które dostarczane są w każdej godzinie doby od 0:00 do 24:00 przez 7 dni w tygodniu. Na rynku gazowym, w przeciwieństwie do rynku energii elektrycznej, nie występują produkty szczytowe (peak z dostawą od pon. do pt. w godzinach szczytu) oraz poza szczytem (offpeak z dostawą od pon. do pt. w godzinach poza szczytem oraz w weekendy).
RDNg został uruchomiony w grudniu 2012 r. i jest rynkiem spotowym. Obrót na RDNg odbywa się codziennie i prowadzony jest w systemie notowań ciągłych. W ramach rynku możliwe jest zawarcie kontraktów blokowych bazowych (z dostawą 24 h/ 7 dni w tygodniu) oraz weekendowych – z dostawą od godziny 06:00 w sobotę do godziny 06:00 w poniedziałek (tzw. weekend gazowy).
Specyfikacja instrumentów na gaz ziemny wysokometanowy grupy E obejmuje:
- GAS_BASE_DD-MM-RR, gdzie, DD-dzień dostawy, MM-miesiąc dostawy, RR-rok dostawy;
- BASE_WEEKEND_XX-RR, gdzie, XX-numer tygodnia roku okresu wykonania, RR-rok dostawy.
Gaz ziemny wysokometanowy grupy E przesyłany SGT (Systemem Gazociągów Tranzytowych) sprzedawany i kupowany jest za pomocą instrumentu:
- SGT_BASE_DD-MM-RR, gdzie, DD-dzień dostawy, MM-miesiąc dostawy, RR-rok dostawy.
Handel gazem zaazotowanym grupy Lw umożliwia instrument:
- GLW_BASE_DD-MM-RR, gdzie, DD-dzień dostawy, MM-miesiąc dostawy, RR-rok dostawy.
Zmiany na rynku RDNg obrazują indeksy:
- TGEgasDA;
- TGEglwDA;
- TGEsgtDA.
Transakcje zawierane w ramach RDNg służą domknięciu portfeli przez uczestników rynku. Handel na RDN odbywa się na jeden lub dwa dni poprzedzające okres dostawy – w zależności od instrumentu.
W ramach rynku spotowego, na TGE funkcjonuje również Rynek Dna Bieżącego gazu (RGBg), który obejmuje transakcje krótkoterminowe zawierane w dniu fizycznej dostawy gazu. RDBg został uruchomiony w lipcu 2014 r. i prowadzony jest w systemie notowań ciągłych. Zmiany na RGBg obrazują 3 indeksy giełdowe:
- TGEgasID;
- TGEglwID;
- TGEsgtID;
Specyfikacja instrumentów Rynku Dnia Bieżącego obejmuje:
- GAS_RDB_DD-MM-RR, gdzie, DD-dzień dostawy, MM-miesiąc dostawy, RR-rok dostawy. Dostawa gazu ziemnego wysokometanowego grupy E będącego przedmiotem handlu realizowana jest w godzinach od 23:00 do 00:00 w dniu dostawy;
- GLW_RDB_DD-MM-RR, gdzie, DD-dzień dostawy, MM-miesiąc dostawy, RR-rok dostawy. Dostawa gazu ziemnego zaazotowanego grupy Lw realizowana jest w godzinach od 23:00 do 00:00 w dniu dostawy;
- SGT_RDB_DD-MM-RR, gdzie, DD-dzień dostawy, MM-miesiąc dostawy, RR-rok dostawy. Dostawa gazu ziemnego wysokometanowego grupy E przesyłanego SGT będącego przedmiotem handlu realizowana jest w godzinach od 23:00 do 00:00 w dniu dostawy;
Notowania na RDBg odbywają się codziennie.
