Polscy przedsiębiorcy najczęściej kupują energię w oparciu o umowę taryfową lub umowę z gwarancją stałej ceny. Zwłaszcza to ostatnie rozwiązanie wydaje się rozsądne w kontekście niepewnej sytuacji rynkowej w połowie 2022 r. – pozwala na określenie z góry kosztów energii elektrycznej w przyszłości, a co za tym idzie, również kosztów produkcji czy usług.
Decydując się na takie rozwiązanie należy jednak być świadomym dwóch kwestii:
- wobec szybkich wzrostów na rynku energii w ostatnim czasie, gwarantowana cena sprzedaży prądu nie będzie szczególnie atrakcyjna. Sprzedawcy energii kalkulują ryzyko związane z zawarciem i realizacją umów z gwarancją stałej ceny i ustalają ją obecnie na stosunkowo wysokim poziomie;
- zapisy umowy mogą nie być korzystne dla nabywcy, dlatego bardzo dokładnie należy je przeanalizować przed podjęciem decyzji.
Warto zapoznać się z problemami, na jakie natrafili przedsiębiorcy w 2018 r. Zawierając umowy na okres obejmujący właśnie ów rok, część firm spotkała się z przykrymi niespodziankami, w postaci wzrostu rzekomo gwarantowanych cen energii elektrycznej.
Rok 2018 i nagły wzrost cen energii w hurcie, związany ze wzrostem kosztów umorzeń białych certyfikatów, przyniósł przedsiębiorcom sporo problemów. Część sprzedawców energii ogłosiło upadłość, inni rozwiązali umowy z nabywcami, a jeszcze inni po prostu wprowadzili podwyżki. Wykorzystując umiejętnie zapisy umowy, sprzedawcy posuwali się do ich aneksowania np. w czerwcu, ale ze skutkiem na luty czy styczeń. Wówczas przedsiębiorca, zabezpieczony pozornie umową z gwarancją stałej ceny, nie tylko zmuszony był zapłacić za prąd więcej od lipca, ale także dokonać dopłat do faktur już wystawionych i opłaconych.
Poza zakupem energii na podstawie umowy z gwarancją stałej ceny oraz oczywiście zakupem taryfowym, inną opcją nabywania prądu jest skorzystanie z rynku SPOT.
SPOT to rynek dnia następnego, gdzie zakup energii następuje po hurtowych cenach aktualnie notowanych na Towarowej Giełdzie Energii. Transakcje są tu realizowane w ciągu dwóch dni roboczych od ich zlecenia, a podstawowym okresem handlowym jest jedna godzina. Notowania odbywają się codziennie, włączając w to także dni świąteczne. Podobnie jak ceny akcji na GPW, ceny energii na rynku SPOT ulegają wahaniom, ale co do zasady rosną w godzinach najwyższego zapotrzebowania i spadają wtedy, gdy popyt na energię jest niższy.
Czy to oznacza, że przedsiębiorcy mogą kupować energię po zmiennych cenach bezpośrednio na giełdzie? Nie. Stroną transakcji mogą być wyłącznie podmioty z dostępem do rynku hurtowego energii, które w takich transakcjach pośredniczą między giełdą a klientem. W praktyce przedsiębiorca wybierający SPOT kupuje od pośrednika energię po cenie, która odpowiada cenie notowanej na Towarowej Giełdzie Energii i jest powiększona o wymagane prawem certyfikaty, koszty transakcyjne oraz marżę. Rozliczenie odbywa się w systemie godzinowym, a suma tych wartości prezentowana jest na miesięcznej fakturze.
Przedsiębiorca wybierający SPOT kupuje od firmy energetycznej energię po cenie, która odpowiada cenie notowanej na Towarowej Giełdzie Energii i jest powiększona o wymagane prawem certyfikaty, koszty transakcyjne oraz marżę. Rozliczenie odbywa się w systemie godzinowym, a suma iloczynu tych wartości prezentowana jest na miesięcznej fakturze.
Sprzedawca dzięki zużyciu dobowo godzinowemu za ostatnie 12 miesięcy jest w stanie określić dość dokładnie swój portfel zapotrzebowania na energię w poszczególnych godzinach każdej doby i kupuje wyłącznie określona ilość w każdej godzinie. Dzięki takiemu rozwiązaniu zmniejszają się koszty bilansowania energii i finalnie klient płaci mniej.
Warto podkreślić, że zakup SPOT-owy jest korzystny przy przewidywalnych cenach energii w okresie stabilnej sytuacji gospodarczej i politycznej nie tylko w kraju, ale także w odniesieniu do Unii Europejskiej. Sytuacja z IV kwartału 2021 r. uświadamia nam to najlepiej.
SPOT to rynek terminowy, na którym energię kupuje się w danym dniu, z dostawą na każdą godzinę kolejnej doby, niezależnie od tego, czy jest to dzień powszedni, sobota, niedziela czy święto. Oczywiście ceny wahają się w trakcie każdej doby, oddając zwykle typowe krzywe dobowe. Niższe są w godzinach nocnych, kiedy zapotrzebowanie jest mniejsze i wyższe w godzinach szczytu.
Rozliczenie sprzedawcy energii z nabywcą odbywa się po cenach energii na Towarowej Giełdzie Energii, powiększonych o obligatoryjny zakup kolorów i inne opłaty wynikające z treści umowy B2B.
Warto podkreślić, że dysponując zużyciem godzinowym nabywcy, specjaliści kupujący energię na rynku SPOT dla przedsiębiorcy, przy względnie ustabilizowanych cenach, zwykle są w stanie wygenerować niższe koszty zakupu energii elektrycznej, niż osiągnąłby je w tej samej sytuacji rynkowej przedsiębiorca, zawierając umowę z gwarancją stałej ceny, czy nabywając prąd w oparciu o taryfę.
Niestety, rosnące ceny energii elektrycznej oraz niestabilna sytuacja polityczno-gospodarcza w czerwcu 2022 r. nie gwarantują przedsiębiorcy zysków wobec rozwiązań alternatywnych i obarczone są dość dużym ryzykiem.
